Orkestar u osnovnoj skoli

Instrumenti orkestra u osnovnoj �koli

Uvod

Zahtevi nastavnog plana i programa

Orkestar u osnovnoj �koli

Instrumenti orkestra u osnovnoj �koli

Orfov instrumentarijum

Blok-flauta
Instrumenti sa odredjenom visinom tona
Timpani
Ritmicki instrumenti sa neodredjenom visinom tona

Organizacija i planiranje rada sa orkestrom u osnovnoj �koli

Organizacija orkestarske probe

Zaklju�ak

Literatura

Blok-flauta

Blok-flauta (frulica) je jedan od najstarijih duva�kih instrumenata koji je zbog svoje jednostavnosti oduvek nalazio veliku prakti�nu primenu. Prve frulice ovakvog tipa datiraju jo� iz XVI veka. Ona se karakteri�e mekom, ne�nom i plemenitom bojom tona. Danas se primenjuje u savremenoj muzici kada treba do�arati neka davno pro�la vremena ili neke naturalisti�ke momente. Sve ve�u primenu frulica ima u �kolskom muziciranju, u razvoju muzi�kih sposobnosti i otkrivanju muzi�kih talenata.

Frulica je prisutna na svim prostorima i kontinentima, ali se nalazi pod razli�itim imenima. U Engleskoj to je recorder, u Italiji flauto dolce, u Francuskoj flute douce ili flute a bec, u Nema�koj blockflote ili schnabelflote. I kod nas je sve �e��i termin blok-flauta.

U starijim vremenima frulice su se pravile od drveta dok se danas naj�e��e nalaze od plasti�nog materijala. Ona je jednostavnog konusnog oblika sastavljena iz dva dela: glave i trupa. Glava je kljunastog oblika u �ijem vrhu se nalazi pravougaoni otvor za duvanje. Trup frulice je du�i i sadr�i 8 kru�nih zahvatnih otvora za prste leve i desne ruke. Osnovni razlog zbog koga se frulica pravi od dva dela je mogu�nost korekcije intonacije instrumenta, odnosno �timovanje koje je vr�i produ�enjem du�ine cevi frulice tako �to se i glava i trup pomeraju suprotnim kretanjem do �eljene intonacije. Naravno, ovim se posti�e samo minimalno, fino �timovanje instrumenta.

U de�ijim orkestrima upotrebljavaju se �etiri vrste blok-flauta: sopran, alt, tenor i bas. Sopran i tenor su in C, a alt i bas su in F. One se razlikuju po veli�ini (od 30 do 140 cm), boji tona i opsegu odnosno registru. Sopran blok-flauta ima najkra�u cev i proizvodi visoke i o�trije tonove, dok flaute sa du�im cevima (alt, tenor i bas) imaju proporcionalno ni�e, mek�e i sve tamnije tonove. Sve �etiri blok-flaute pokrivaju ukupan tonski opseg od F do C4, �to nam omogu�ava da u orkestarskom muziciranju ostvarimo zvu�nu �irinu i puno�u.

Za sve �etiri varijante blok-flaute deonice se bele�e u violinskom klju�u, stim �to postoji razlika izme�u pisanog i zvu�nog odnosno realnog tona.

Blok - flauta	Pi�e se	Zvu�i
Sopran u C	C1-C3	C2-C4
Alt u F	C1-C3	F1-F3
Tenor u C	C1-C3	C1-C3
Bas u F	C1-C2	F-C2

U�inicima treba jo� na �asovima redovne nastave pokazati kako se instrument dr�i i koristi. Kljun frulice stavljamo u poluotvotena usta i ne pritiskamo ga zubima. Frulica se dr�i prstima leve i desne ruke, dok su laktovi malo odmaknuti od grudnog ko�a. Instrument u odnosu na telo treba da gradi ugao oko 45 stepeni. Otvore na frulici pokriva�emo lakim pritiskom jagodica. Jedini otvor na donjem delu cevi zatvaramo palcem leve ruke. Prvi, drugi i tre�i prst leve ruke pokrivaju prva tri otvora na gornjem delu cevi. Ostala �etiri otvora pokrivaju redom prsti desne ruke. Palac desne ruke slu�i kao "nosa�" instrumenta, dok �etvrti prst leve ruke nema nikakvu funkciju.

Na�in dobijanja tona na ovom instrumentu je slede�i: Uduvavanjem vazduha kroz otvor u vrhu kljuna vazdu�ni mlaz se se�e o kosu ivicu u prozoru kljuna. Na taj na�in, jedan deo vazduha odlazi van instrumenta a drugi u cevi instrumenta obrazuje vazdu�ni stub koji svojim treperenjem proizvodi zvuk. Najdu�i vazdu�ni stub daje i najdublji ton na frulici, kada poklopimo sve otvore. Podizanjem nekog prsta i osloba�enjem otvora skra�ujemo vazdu�ni stub i na taj na�in dobijamo vi�e tonove. Jezik ima veoma va�nu ulogu u dobijanju tona. Pre nastupa tona treba podesiti jezik iza korena gornjih prednjih zuba, kao da ho�emo da izgovorimo re�i Ti ili Di. U trenutku izgovora, jezik se vra�a u normalan polo�aj dok vazduh nastavlja da struji kroz cev frulice. Ovo je u stvari bitno za aktiviranje dijafragme i dobijanje tkz. ataca tona (napad), kako bi dobijeni ton od samog po�etka bio konkretan i siguran. Za dobijanje visokih tonova udarac jezika treba biti �vr��i i o�triji a za ni�e tonove mek�i i ne�niji. Ton se mo�e dobiti i bez ovakvog nastupa jezika pravilnim radom dijafragme, ali za period u�enja ovakav princip je veoma koristan.

Zbog svoje jednostavnosti, blok-flauta ima sve ve�u primenu u �kolskom muziciranju. Njena boja se idealno sla�e sa Orfovim instrumentarijumom, pa je zato i redovan instrument u tom sastavu. Njen ton traje du�e za razliku od udara�kih melodijskih instrumenata Orfovog instrumentarijuma. Mo�e se koristiti i u jednorodnom sastavu orkestra, sa sve �etiri registarske varijante. Aran�irane kompozicije za orkestar blok-flauta, retko �emo na�i. Zato pristupamo prilago�avanju aran�mana odabranih kompozicija iz planiranog repertoara orkestra.

Nazad

Napred